آیا میدانید تاکنون چند انقراض بزرگ در زمین رخ داده است؟ آیا انقراضی دیگر در انتظار ما خواهد بود؟ آیا دوران فاجعههای بزرگ گذشته است؟ شاید برایتان جالب باشد که انقراضهای بزرگ در دورههای زمانی مختلف بر روی کرهی زمین را مرور کنیم
۱- انقراض اردویسن-سیلورین (Ordovician-Silurian)
اولین انقراض بزرگ در تاریخ زمین در ۴۴۰ تا ۴۵۰ میلیون سال پیش دو اوج مرگبار به فاصلهی صدها هزار سال داشته است. در این زمان اکثر موجودات در دریاها زندگی میکردند. شواهد نشان میدهد در این دوره گندوآنا(ابرقارهی جنوبی) به سمت قطب جنوب در حال حرکت بوده که با سرد شدن اقیلم از یکسو و پایین رفتن سطح دریاها از سوی دیگر موجب تغییرات شدید زیستی و انقراض بزرگ شده است.
۲- انقراض دونین پسین (Late Devonian)
در ۳۶۰ تا ۳۷۰ میلیون سال پیش، 75 درصد از تمام گونههای زنده به کام مرگ فرو رفتند، هرچند ممکن است این انقراض مجموعهای از چندین فاجعه در امتداد یکدیگر بوده باشد اما به دلیل نزدیکی زمانی آن را یک انقراض میشناسند. زندگی در آبهای کم عمق بیشترین صدمه را از این چکش مرگ دریافت کردهاست به نحوی که تا صد میلیون سال پس از آن هیچگونهی جدیدی از مرجانها تکامل پیدا نکرده است.
۳- انقراض پرمین-تریاسه (Permian-Triassic)
به این فاجعه، مرگ بزرگ گفته میشود که نامی است برازندهی بزرگترین انقراض تاریخ زمین؛ ۲۵۱ میلیون سال پیش بر اثر انقراض پرمین-تریاسه تا ۹۷ درصد از کل موجودات زندهی زمین از بین رفتند و تنها سه درصدِ باقی مانده توانستند چرخهی تکامل را ادامه داده و حیات را بر روی زمین زنده نگه دارند، به نظر میرسد ما آدمها هم حاصل تکامل این سه درصد حیات باقی مانده پس از فاجعهی مرگ بزرگ باشیم!
۴- انقراض تریاس-ژوراسیک (Triassic-Jurassic)
۲۰۰ میلیون سال پیش و در طول ۱۸ میلیون سال پایانی دورهی تریاس، دو یا سه تغییر در شرایط اقلیمی باعث رقم خوردن این فاجعهی دیگری شد. تغییرات آب و هوایی، فوران آشتفشانی، سیل گدازه و سرانجام برخورد یک شهابسنگ از متهمان پدید آمدن این فاجعه هستند که منجر به انقراض نسل سه چهارم از موجودات زنده شد. یادتان باشد که تا این دوره هم، هنوز اثری از پدربزرگهای ما بر روی زمین نبودهاست.
۵- انقراض کرتاسه-پالئوژن (Cretaceous-Paleogene)
براساس نتایج دیرینهشناسی، حدود ۶۶ میلیون سال پیش یک سیارک به شکل شهاب سنگ، به قطر ۱۵ کیلومتر به زمین برخورد کرد که قدرت تخریب آن ۱۰ میلیارد بار بیشتر از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی بود. این فاجعه به علت منقرض شدن نسل دایناسورها مشهورترین انقراض تاریخ به شمار میآید، با این حال فقط دایناسورها قربانی این رویداد مرگبار نبودهاند و موجودات بسیاری از جمله آمونیتها، بسیاری از گیاهان گلدار و آخرین پتروزاروسها در طی این واقعه از بین رفتهاند. در این انقراض ۷۵ درصد از کل جانداران زمین نابود شدهاند.
تاریخچهی حضور نخستین گونههای فرگشت اجداد بزرگ ما به روی زمین، حداکثر به 6 میلیون سال میرسد که به مرور زمان با شرایط اُخت میشود و یاد میگیرد روی دو پا بایستد تا نخستین شواهد حضور انسانهای نئاندرتال (با شکل و شمایل امروزیِ ما) در چهل هزار سال پیش نمودار گردد. اما همین زمان کوتاه برای گند زدن به چرخهی طبیعت کافی است تا با افزایش روز افزون جمعیت انسانِ به اصطلاح دانا و دست بردن در شرایط اقلیمی، این بشرِ دو پا نسلِ بسیاری از جاندران را به سمت نابودی بکشاند و بسیار نامحتمل خواهد بود که با نابود کردنِ باقیِ گونهها از یکسو و نابودی زیستبوم زمین از سوی دیگر نسل انسان در امان بماند. باید منتظر ماند و دید آیا در میانهی انقراضِ مصنوعیِ بزرگی قرار گرفتهایم و همانند دایناسورها زمین را به نسلی هوشمندتر و مقاومتر از خودمان خواهیم سپرد یا اخلافمان دلشان برای این خانهی قدیمی خواهد سوخت و دست از نابودیاش بر خواهند داشت؟
«لاتَقتُلوا صَیدالحَرَم»